Ο Ιωάννης Κωλέττης (1773 ή 1774- 1847) ήταν Έλληνας πολιτικός την εποχή της Επανάστασης του 1821.
Υπήρξε ιδρυτής του Κόμματος της Φουστανέλας ή Γαλλικού Κόμματος, όπως επικράτησε να λέγεται, και πρώτος Πρωθυπουργός της Ελλάδας.
Γεννήθηκε τον Νοέμβριο του 1787 ή στο τέλος του 1788 στο χωριό Συρράκο των Ιωαννίνων και ήταν γιος του Προεστού Νικόλαου Ιωάννη Δήμα και της Ξανθής Τσομάγκα
Στο Συρράκο είχε έλθει η οικογένειά του από το Δελβινάκι, όπου είχε γεννηθεί ο παππούς του Ιωάννης.
Το πραγματικό επώνυμο της οικογένειάς του ήταν Δήμας και το προσωνύμιο Κωλέττης προήλθε από τη νεανική του ηλικία όταν αποκαλούταν Νικολέτος (μικρός Νικόλαος(κατά τις σπουδές του στην Ιταλία, τον αποκαλούν αντί για Νικολέτο, Κολέτο και τελικά Κολέτη). Φοίτησε στο τοπικό Σχολείο και στους γειτονικούς Καλαρρύτες.
Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στα Ιωάννινα, όπου εργάστηκε μαθητευόμενος στο εμπορικό κατάστημα του συγγενή του Κώστα Δήμα, ενώ φοιτούσε παράλληλα στην Καπλάνειο Σχολή επί σχολαρχίας Αθανάσιου Ψαλίδα. Με προτροπή και οικονομική ενίσχυση του θειου του, Γεωργίου Τουρτούρη, μετέβη στην Πίζα, τη Φλωρεντία, το Μιλάνο, την Παβία, από το πανεπιστήμιο της οποίας έλαβε το δίπλωμά του στις 7/19 Ιουνίου 1808.
.Ορισμένοι μελετητές θεωρούν ότι θα μπορούσε να είναι ο συντάκτης της επαναστατικής φυλλάδας Ελληνική Νομαρχία Ανωνύμου του Έλληνος, πρωτοδημοσιευμένης το 1806 στην Ιταλία. (ωστόσο για άλλους ερευνητές ο Κωλέττης ήταν πολύ νέος ώστε να είναι σε θέση να συντάξει ένα τέτοιας ωριμότητας έργο. Επίσης η εκπεφρασμένη Γαλλοφιλία του και ο θαυμασμός του για τον Ναπολέοντα εκείνη την περίδο δεν συμβιβάζεται με όσα εκφράζει η Ελληνική Νομαρχία σε βάρος του Ναπολέοντα)
Γύρω στα 1810 επέστρεψε στα Ιωάννινα και ξεκίνησε την άσκηση της ιατρικής. Η καλή φήμη του οδήγησε τον γιο του Αλή πασά των Ιωαννίνων, να τον προσλάβει ως προσωπικό του γιατρό, εισερχόμενος έτσι στην Αυλή του ηγεμόνα .
Το 1819 έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας, εξασφαλίζοντας με τη θέση του τη μύηση στο επαναστατικό εγχείρημα σημαντικών Ελλήνων στρατιωτικών, οι οποίοι υπηρετούσαν στις δυνάμεις του Αλή πασά.
Με το ξέσπασμα της Επανάστασης, εκμεταλλευόμενος την παράλληλη ανταρσία του Αλή προς την Πύλη, διέφυγε, και κήρυξε επανάσταση στο Συρράκο και τους Καλαρρύτες. Ακολούθως μετέβη στην Πελοπόννησο, αναμειγνυόμενος πλέον ενεργά στην πολιτική του Αγώνα.
Μετείχε στην Α’ Εθνοσυνέλευση στην Πιάδα, κοντά στην παλαιά Επίδαυρο και ορίστηκε μέλος της Επιτροπής για τη σύνταξη “Προσωρινού Πολιτεύματος”, το οποίο ψηφίστηκε το 1822.
Η Εθνοσυνέλευση ανακήρυξε Πρόεδρο του Νομοτελεστικού Σώματος τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, που προσέφερε στον Κωλέττη τη θέση του Μινίστρου (Υπουργού) των Εσωτερικών, ενώ για μικρό διάστημα ανέλαβε και τη θέση του Μινίστρου των Στρατιωτικών.
Με την ανάληψη της εξουσίας από τον Ιωάννη Καποδίστρια διορίστηκε μέλος του “Πανελληνίου”, του συμβουλευτικού οργάνου του Κυβερνήτη.
Μετά τη δολοφονία του Κυβερνήτη στις 27 Σεπτεμβρίου 1831 συγκρότησε κυβερνητική τριανδρία (Τριμελής Επιτροπή) μαζί με τους Αυγουστίνο Καποδίστρια και τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.
Η άφιξη του Όθωνα και η εγκαθίδρυση της Αντιβασιλείας δημιούργησαν ένα νέο πολιτικό τοπίο.
Το 1834 διορίστηκε Πρόεδρος του υπουργικού συμβουλίου, σχηματίζοντας την πρώτη του κυβέρνηση, της οποίας ο βίος διήρκεσε μέχρι τις 20 Μαΐου 1835, ημέρα που ανέλαβε ο αντιβασιλέας Άρμανσμπεργκ τη διακυβέρνηση της χώρας.
Κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του συντελέστηκε η μεταφορά της πρωτεύουσας από το Ναύπλιο στην Αθήνα. Απεστάλη ως πρεσβευτής της Ελλάδας στη Γαλλία μα η άτυπη εξορία του Κωλέττη έληξε με την επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου το 1843, όποτε κλήθηκε να επιστρέψει στην Ελλάδα.
Μετά την επιστροφή του ανέλαβε διάφορα κυβερνητικά αξιώματα και εξελέγη μέλος του Προεδρείου της Εθνοσυνέλευσης και ορίστηκε μέλος της Επιτροπής για τη σύνταξη σχεδίου Συντάγματος.
Με την κύρωση του Συντάγματος αποφασίστηκε η διενέργεια εκλογών και ο Όθωνας πρότεινε στους Α. Μαυροκορδάτο και Ι. Κωλέττη να σχηματίσουν από κοινού κυβέρνηση, που θα οδηγούσε τη χώρα προς τις εκλογές.
Το 1844 σχηματίστηκε κυβέρνηση συνασπισμού του Γαλλικού και του Ρωσικού Κόμματος με πρώτο κοινοβουλευτικό Πρωθυπουργό τον Κωλέττη.
Η πρωθυπουργία του Κωλέττη σημαδεύτηκε από ένα αδυσώπητο πόλεμο των πολιτικών δυνάμεων και συνεχείς παρεμβάσεις προς όφελος της χώρας, που αντιπροσώπευε το κάθε κόμμα.
Μέσα σε αυτή την κατάσταση ο Πρωθυπουργός προσπάθησε την οικονομική ανάκαμψη της χώρας, ασκώντας διπλωματία προς τις Μεγάλες Δυνάμεις, ενώ παράλληλα έθετε το στόχο της διεύρυνσής της προς τα παλαιά σύνορα της Αυτοκρατορίας.
Ο Κωλέττης κατηγορήθηκε για συγκεντρωτισμό και περιφρόνηση του κοινοβουλευτισμού, χαρακτηριστικά οι αντιπολιτευόμενες εφημερίδες μιλούσαν για δικτατορία.
Το σημαντικότερο στοιχείο της περιόδου υπήρξε η κυβερνητική σταθερότητα, γεγονός άγνωστο για τη μέχρι τότε πορεία του κράτους.
Ωστόσο ο Κωλέττης στάθηκε φειδωλός σε θεσμικές μεταρρυθμίσεις προσπαθώντας την ομαλή μετάβαση της ελληνικής κοινωνίας προς τους σύγχρονους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Ο Ιωάννης Κωλέττης διετέλεσε από το 1844 έως το 1847 Πρόεδρος της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας[ Υπήρξε συνιδρυτής της Εταιρείας των Ωραίων Τεχνών με έδρα την Αθήνα το 1844.[ Συνεργάστηκε με τον Γάλλο πρέσβη Πισκατόρυ στην ίδρυση το 1846 του πρώτου ξένου πολιτιστικού ιδρύματος στην Ελλάδα, της École française d’Athènes, «με σκοπό την αποδυνάμωση της ρωσικής επιρροής»
Στα τέλη του 1846 η υγεία του Κωλέττη άρχισε να επιδεινώνεται, δεδομένο που δημιούργησε κύμα αυτομόλησης βουλευτών προς τα κόμματα της αντιπολίτευσης και κλίμα έντασης για τη διαδοχή στο Γαλλικό Κόμμα.
Αυτή η κατάσταση οδήγησε τον Κωλέττη να ζητήσει από τον βασιλιά τη διάλυση της Βουλής και τη διενέργεια εκλογών. Έτσι ο Όθωνας στις 14 Απριλίου 1847 προκήρυξε εκλογές για τον Ιούλιο. Παρά την ασθένεια και τη μεγάλη ηλικία του επικράτησε σαρωτικά στις εκλογές, εξασφαλίζοντας την απόλυτη πλειοψηφία, αν και το αποτέλεσμά τους αμφισβητήθηκε έντονα από την αντιπολίτευση.
Πέθανε από νεφρίτιδα στις 31 Αυγούστου 1847 .[
Στη διάρκεια της ασθένειάς του τον επισκεπτόταν ο Όθωνας[
Η κηδεία έγινε την 1η Σεπτεμβρίου στο Ναό της Αγίας Ειρήνης.
Ο Κωλέττης ήταν μιά αμφιλεγόμενη πολιτική προσωπικότητα που διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στα πρώτα χρόνια της επανάστασης και στην ίδρυση του νεοσύστατου ελληνικού κράτους
Από http://photodentro.edu.gr&https://el.wikipedia.org
Η «μαϊμού του Κωλέττη» Σύμφωνα με τον αστικό μύθο, κάποια στιγμή ένας φίλος του πήγε δώρο μια μαϊμού, που είχε φέρει από ένα ταξίδι από το εξωτερικό. Η μαϊμού αποδείχτηκε ιδιαίτερα ενοχλητική όταν ο Πρωθυπουργός καλούσε κόσμο στο σπίτι του. Έπαιρνε τα γάντια, τα καπέλα και τα μπαστούνια των καλεσμένων και τα έκρυβε, ενώ μια φορά είχε κρύψει δύο τσιμπούκια σε ένα καπέλο και ένα παλτό ενός επισκέπτη. Από τότε η έκφραση «μαϊμού του Κωλέττη» χαρακτηρίζει όποιον είναι ενοχλητικός και κατεργάρης .
εικονα :Το 2000 ο Δήμος Ιωαννιτών προκήρυξε διαγωνισμό για την κατασκευή ανδριάντα του Ιωάννη Κωλέττη. Το πρόπλασμα του Κώστα Καζάκου πήρε το Α΄ Βραβείο και ο Ηπειρώτης καλλιτέχνης μετέφερε το έργο σε ορείχαλκο τοποθετώντας το το 2002 στη θέση που το συναντούμε σήμερα.,στην πρόσοψη της Περιφέρειας
Πρόκειται για έναn ανδριάντα υπερφυσικού μεγέθους (ύψος 2,10 μέτρα) ο οποίος αποδίδει τoν Κωλέττη σε ώριμη ηλικία. Φοράει φουστανέλα, γούνινο παλτό και φέσι με φούντα στο κεφάλι. Έχει παχύ μουστάκι ενώ στα χέρια του κρατάει χαρτί τυλιγμένο κυλινδρικά.
f-ΤΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ…
